هرمنوتیک و علوم انسانی اسلامی (علم دینی و الگوی تولید علوم انسانی اسلامی)

علم دینی و الگوی تولید علوم انسانی اسلامی

❖ هرمنوتیک و علوم انسانی اسلامی

• واژه «هرمنوتیک» (hermenneutic) از ریشه یونانی” hermeneuien” است.این واژه در قرون وسطی به معنای هنر یا دانش تفسیر و فهم کتاب مقدّس اطلاق می شده است. شلایرماخر آن‌ را عبارت از روش فهم مطلق متون دانسته است و دیلتای به معنای روش‌شناسی علوم انسانی پنداشته است. هایدگر آن‌را در هستی‌شناسی به کار گرفته است و گادامر، این کلمه را برای هستی‌شناسی فهم به خدمت گرفته است.

• تاریخ هرمنوتیک را سه دوره دانسته‌اند:

الف) کلاسیک

• رواج اندیشه پروتستانتیسم و از میان رفتن مرجعیت کلیسای در تفسیر کتاب مقدّس، نیاز به تنظیم قواعدی برای تفسیر را آشکار ساخت.چون در این دوره معتقد بودند که فهم حقیقت ممکن است، هرمنوتیک در پی آن بود تا روشی برای تفسیر کتاب مقدّس پیش کِشد و ابهام را بزداید.

ب) رمانتیک

• هرمنوتیک جدید با نظریّه‌های شلایر ماخر، از روش فهم متون مقدّس به روش فهم مطلق متون ادبی مبدّل گشت. او بر آن بود که «فهم»، امری طبیعی و عادی نیست؛ بلکه «بدفهمی» است که عادی و طبیعی است. و هرمنوتیک، وسیله‌ای برای پرهیز از بدفهمی است که از فاصله زمانی میان مفسّر و متن سرچشمه می‌گیرد.فهمِ معنای نهایی متن ناممکن نیست. برای رسیدن به آن باید افزون بر فهم دستوری متن، به فهم روان‌شناختی ذهنیّت مؤلّف متن نیز پرداخت و اندیشه او را بازساخت.

ج) فلسفی

• نظریّه‌های هایدگر، هرمنوتیک فلسفی را آغاز کرد و به جای روش فهم، به درک معنای هستی روی آورد. در نظر هایدگر، فلسفه حقیقی باید معنای هستی را به فهم آوَرَد و این هدف، از گذر تحلیل پدیدار شناسانه وجود انسانی به دست می‌آید. هستی انسان از دو طریق بر انسان آشکار می‌شود: نخست از طریق احوال و احساسات و دیگر، از طریق فهم.
فهمیدن، امکان رسیدن و شدن را فراهم می‌آورد. پیش فرض‌ها و تفسیرهایی که از وجود انسان داریم، در تفسیر متون دخیل‌اند. زبان، ابزار بیان نیست؛ بلکه نمود هستی است و واژگان را معانی ثابت و واحدی مستقل از کاربرد و استعمال آنها نیست. گادامر از هرمنوتیک فلسفی هایدگر پیروی کرد. هرمنوتیک در باور او، کاوشی است در ماهیّت فهم و تبیین شرایط وجودی و نیز عوامل مؤثر بر آن. او معتقد است که هیچ فهمی بدون پیش فرض نیست و گرایش‌ها و دیدگاه‌ها و انتظارات مفسّر در فرآیند فهم دست دارند. فرآیند فهم از طریق گفت‌وگویی میان مفسر و متن به دست می‌آید.

• «مدرسه علوم انسانی اسلامی آیه» در دوره جدید سعی دارد که در سرفصل سوم به نسبت سنجی هرمنوتیک و متون دینی برای تولید علوم انسانی اسلامی بپردازد.

༺ مدرسه علوم انسانی اسلامی آیه ༻

https://eitaa.com/joinchat/2315124922C2faae9826b