چرا علم دینی طرح برآمده از انقلاب اسلامی نیست؟

• آیا علم دینی مقوله ایدئولوژیک می باشد؟ علم دینی بر آمده از برهان بوده یا امری قائم به سیاست است؟ نسبت علم دینی و انقلاب اسلامی چه نوع نسبتی می باشد؟ چرا ما ادعا می کنیم که علم دینی طرح برآمده از انقلاب اسلامی نیست؟ حدوسط علم دینی پیشینی است یا پسینی؟

• شکل گیری علم به معنای مجموعه گزاره ها منوط به عوامل معرفتی و غیر معرفتی متعددی می باشد که از جمله مباحث معرفتی می توان به جنبه های واقع ، هستی و ارزش شناسی آن اشاره کرد.

• در کنار عوامل معرفتی ، عوامل غیر معرفتی در شکل گیری هویت علم نقش سازنده ای دارند به عنوان نمونه می توان به بستر فرهنگی ، اقتضائات اجتماعی ، ویژگی های روحی و روانی اندیشمندان … اشاره نمود البته در نگاه فلاسفه مسلمان این مولفه ها ارکان علم قلمداد نمی شوند و نمی توانند دلیل محکمی برای این مسئله باشند.

• امور معرفتی با ابتناء به بدیهیات ، امری فرا زمانی و مکانی تلقی می شوند اگر چه ممکن است مواجهه اندیشمندان با آن ها در بستر تاریخ شکل بگیرد لذا علم در کنار مولفه های واقع ، هستی و ارزش شناختی ثابت دارای مولفه های دیگری نیز می باشد.

• در جهان اسلام قبل از مدرنیته ذیل مباحث سعه و ضییق قلمرو دین یا نسبت عقل و نقل یا عقل و دین سخن از علم دینی به صورت پنهان در ادبیات اکثر اندیشمندان اسلامی وجود داشته است.

• پس از ورود مدرنیته به جهان اسلام صورت بندی جدیدی بین علوم برآمده از مدرنیته و علم دینی شکل گرفت و جریان های مختلفی در زیست جهان اسلامی سعی کردند طرح های در این باب ارائه نمایند که می توان به صورت نیمه صریح در نوشته های سید جمال الدین اسد آبادی _رساله نیچریه_ و حتی طرح جمع بین پوزتیویسم «نیچر» با اسلام ، احمد خان هندی _تفسیرالقرآن و هوالهدی و الفرقان_ و طرح ابوالاعلی مودودی_اهل پاکستان_جویا شد.

• بین جریان اولیه تا انقلاب اسلامی ، گروه و نهاد های در راستای تحقق علم دینی چه در ایران و چه خارج از ایران شکل گرفتند به عنوان نمونه تشکیل جمعیت جامعه شناسان مسلمان در آمریکا و کانادا در سال ۱۹۷۲ و همایش جهانی اقتصاد اسلامی در جده در سال ۱۹۷۴ و ۱۹۷۹ و همایش تعلیم و تربیت اسلامی در مکه در سال ۱۹۷۷ _سید حسین نصر از مدعوین آن بوده است_ را می توان از کار های دانست که در این بازه زمانی به عرصه علم دینی ورود کرده اند.

• اگر چه بعد از انقلاب اسلامی انگیزه برای دستیابی به این مسئله مضاعف تر شده است ولی با مطالب پیش گفته مشخص می شود که دغدغه علم دینی از قبل تشکیل حکومت اسلامی مورد توجه بوده و مختص به جمهوری اسلامی نیست بلکه خود جمهوری اسلامی گزاره ای بر آمده از یک نظریه علم دینی _ولو غیر صریح_ می باشد.

▫️منظور از اصطلاح علم در این نوشته به معنای مجموعه گزاره های که متشکل از گزاره های صحیح و غیر صحیح در کنار هم می باشند.

• هیئت تحریریه مدرسه علوم انسانی اسلامی آیه