ظرفیت اندیشه آیت الله سید علی خامنه ای در تحول علوم انسانی

❖ ظرفیت اندیشه آیت الله سید علی خامنه ای در تحول علوم انسانی

• آیت الله خامنه ای یکی از تربیت یافتگان مکتب علمی امام خمینی و علامه طباطبایی می‌باشند که ظرفیت بسیاری در اندیشه ایشان از حیث انتقادی و ایجابی در عرصه علوم انسانی نهفته است.

• در اندیشه ایشان بازگشت به قرآن جایگاه ویژه ای دارد که برای تحول علوم انسانی و راه برون رفت از آسیب های فعلی رجوع به قرآن کریم و پاسخ‌یافتن برای مسائل گوناگون فکری، عملی، سیاسی و اجتماعی پیشنهاد داده می شود.

• رهبر معظم انقلاب : «در برخی شاخه‌های علوم انسانی، سابقه چند صد سال مطالعه و نقادی در دنیا وجود دارد و پیش‌نیاز ورود به علوم انسانی و جدا کردن آن از ریشه‌های غیردینی یا ضد دینی و اتصال به منشأ قرآنی و وحیانی، تسلط کامل بر کارها و پیشرفت‌های انجام‌شده در جهان است.»

• ایشان از آموزش علوم انسانی در دانشگاه ها که مبتنی بر فلسفه هایی هستند که مبانی هستی و معرفت شناختی متفاوتی دارند ابراز نگرانی کرده و فرموده است که این علوم نمی توانند با زیست بوم فرهنگی ایران اسلامی ارتباط برقرار نماید.

• ولی در مقابل از غرب ستیزی افراطی نیز انتقاد می کنند و می فرمایند که لازم نیست همه‌ دستاوردهای علوم انسانی غربی را نفی کنیم ، بلکه روش صحیح در مواجهه با علوم انسانی غربی، «اقتباس و تسخیر» و به تعبیری «زبده‌گزینی» است.

• از بیانات آیت الله خامنه ای استنباط می شود که تولید علوم انسانی، به علت شأن و کارویژه فکری و جهت دهندگی آن، که در ویژگی نرم افزار بودن این علوم مندرج است، واجد نقشی بی بدیل در شکل گیری تمدن نوین اسلامی است.

• در نظر آیت الله خامنه ای، هدف نهایی انقلاب اسلامی رسیدن به تمدن اسلامی در زنجیره‌ای منطقی و مستمر است که بر چهار رکن دین، عقلانیت، علم و اخلاق بنا شده است و برای تحقق آن بایستی پنج مرحله انقلاب اسلامی، نظام اسلامی، دولت اسلامی، جامعه اسلامی و تمدنذاسلامی در مسیر تمدن سازی پشت سر گذاشته شوند.

• بررسی بیانات آیت الله خامنه‌ای نشان می دهد که برای تحقق سه مرحله دولت، جامعه و تمدن اسلامی، پیمودن چهار گام لازم است که عبارتند از: تولید نظریه توسط حوزه علمیه؛ تولید علم توسط دانشگاه؛ کاربست در سطح خرد توسط گروه های خودجوش نخبگانی و گفتمان سازی که نهایتاً به تطبیق دولت و چارچوب های آن با چارچوب های دینی می‌انجامد؛ تفوق گفتمانی که منجر به ریل گذاری و تعیین مسیر حرکت می‌شود.

• آثار تفسیری و سایر آثار ایشان ظرفیت عظیمی برای تحول علوم انسانی در خود نهفته ساخته اند که می توان با آزاد سازی این ظرفیت ها قدم موثری در امتداد اندیشه ایشان در عرصه علوم انسانی اسلامی برداشت.